De egel

Erinaceus europaeus

Natuurinfotafel Groningen ecoduct Vos

Egel op de wereld en in Nederland
Hoeveel verschillende soorten egels bestaan er?
Er zijn 23 soorten egels op de hele wereld, waarvan 8 soorten haren hebben in plaats van stekels. In Nederland kennen we maar 1 soort. 

Hoeveel egels wonen er in Nederland?
In Nederland wonen tussen de 300 duizend en 1 miljoen egels. Hiernaast zie je op een kaartje van Nederland waar de egel voorkomt. Als je erop klikt wordt het plaatje groteren zie je tot vandaag waar egels zijn gezien.

Natuurinfotafel Groningen ecoduct Egel foto1

Hoe ziet de egel eruit?
Hoe herken je de egel?
Een egel heeft een rug vol bruin-witte stekels en een spitse kop met grote zwarte kraalogen. De stekels zijn 1,5 tot 2,5 cm lang en daar hebben ze er 5.000 tot 9.000 van. De kop en de buik zijn bedekt met bruine haren. Er is geen duidelijk verschil te zien tussen het mannetje en het vrouwtje.

Hoe groot is een egel?
Van top tot teen is een egel 20 tot 30 cm lang. Ze hebben ook een klein staartje van ongeveer 2 tot 4 cm lang, maar die zit verstopt. Mannetjes zijn iets groter dan de vrouwtjes.

Hoe zwaar is een egel?
Een egel is niet zo zwaar, ongeveer 300 gram tot 1 kilo. Mannetjes zijn iets zwaarder dan de vrouwtjes.

Hoe oud wordt een egel?
Een egel kan wel 10 jaar worden, maar de meeste egels worden niet ouder dan 5 of 6 jaar.

Natuurinfotafel Groningen ecoduct Egel Achtergrond

Hoe en waar egels leven
Waar wonen egels?
Egels wonen in veel verschillende gebieden. In de weilanden, op de akkers en in het buitenland zelfs in de bergen. In Nederland wonen egels ook dicht bij de steden en dorpen. Egels zoeken daar vaak de bescherming van struiken om daar te eten en/of te slapen.

Hoe ziet een nest van een egel eruit?
Egels bouwen verschillende nesten. Als ze jongen hebben, maken ze een goed verstopt nest. Meestal van bladeren, maar soms ook in een bergje takken of een composthoop. Voor de winterslaap maken ze meestal een nest in de grond. Dan zoeken ze een holte tegen een schutting of een schuur, maar ook weer in de composthoop. Een nest kan soms wel een halve meter breed zijn.

Waar kan je ze zien?
Egels leven eigenlijk overal waar genoeg beschutting van struiken aanwezig is. Egels worden meestal pas actief als het donker begint te worden. Dan gaan ze op zoek naar eten. Hierdoor kom je egels niet zo vaak tegen als je bijvoorbeeld een wandeling maakt. In de schemering kun je ze wel tegenkomen doordat ze ook in dorpen en aan de rand van de stad leven. In de winter zie je de egels nooit, want dan gaan ze in winterslaap.

Hoe groot is het leefgebied van een egel?
Egels zijn eigenlijk altijd op stap. Een egel kan in een nacht een paar kilometer afleggen. Ze hebben wel een vast gebied waar ze leven, maar ze verdedigen deze gebieden niet. Bij vrouwtjes is dit gebied 10 tot 20 hectare groot en bij mannetjes is dat 20 tot 40 hectare groot, dat is 60 keer zo groot als een voetbalveld.

Hoe kom een egel de winter door?
De egel houdt een winterslaap en dan gebruikt hij bijna geen energie. Dit komt goed uit, want in de winter kan hij geen eten vinden. De lichaamstemperatuur zakt tijdens de winterslaap van 36°C naar 10°C, de hartslag daalt van 190 slagen per minuut naar maar 20 slagen per minuut. Ademhalen doet een egel in deze periode nog maar één keer per 2 of 3 minuten.

Egelkinderen
Wanneer krijgen egels baby’s?
De volwassen egels paren in de periode mei tot augustus. Daarbij maken de egels heel veel geluid en kan je ze makkelijk vinden. Je hoort namelijk een enorm kabaal van geknor en ritselende bladeren. Tussen juni en oktober worden de jonge egeltjes geboren.

Hoe lang zit een egeltje in de buik van de moeder?
Egels zijn maar 5 weken in verwachting van hun baby’s. Bij mensen duurt dit ongeveer 42 weken.

Hoeveel jongen krijgt een egelmoeder per keer?
Wij mensen krijgen meestal 1 kindje per keer. Bij egels kunnen dit er 2 tot 10 tegelijk zijn, meestal zijn het er 5. Een drukte van jewelste dus voor de moeder.

Wanneer komen de jonge egels uit het nest?
Jonge egels worden kaal, blind en doof geboren. Na een paar uur beginnen de eerste stekels te groeien. De ogen gaan pas na 2 weken open en in deze periode kunnen de egels ook de eerste geluiden horen. De jongen drinken de eerste periode melk bij de moeder. Na 3 weken gaan de jongen voor het eerst ’s nachts met de moeder mee op de stap.

Hoe lang blijven egelkinderen bij hun moeder?
Na ongeveer 6 weken zijn de jonge egels in principe groot genoeg om zelf te kunnen overleven. Mensenkinderen doen daar veel langer over, ongeveer 20 jaar! De jonge egels blijven de hele winter bij elkaar in het nest waar ze zijn geboren. De moeder maakt dan voor haarzelf een nieuw winternest.

Speuren naar sporen
Hoe weet je dat ergens egels leven, zonder dat je ze echt gezien hebt?
Doordat egels vooral in het donker leven kom je ze niet vaak tegen. Gelukkig laten ze wel sporen achter die we kunnen vinden als het licht is. Egels leggen ’s nachts grote afstanden af. Als ze dan over een zandpad hebben gelopen kan je soms de pootafdrukken vinden. De pootafdrukken van de voorpoot en de achterpoot van een egel zijn verschillend. In het loopspoor zie je dat de egel zijn achterpoten voor een deel over de afdruk van de voorpoten zet.

Laten egels nog andere sporen achter?
Egels hebben geen speciale plek om te poepen. Dit komt ook doordat ze hun leefgebied niet verdedigen tegen andere egels. Ze hoeven dus niet met poep en/of plas aan te geven waar hun gebied begint. De keutels van egels zijn wel heel herkenbaar. Doordat egels veel insecten eten, zijn onderdelen daarvan terug te vinden in de keutels. Vooral de gekleurde schilden van kevers zijn als glimmende stukjes weer terug te vinden. In de herfst eten egels ook veel bessen en de pitjes daarvan kan je dan ook in de keutels terugvinden.

Egelvoedsel
Waaruit bestaat het menu van egels, wat eten ze?
Egels eten vooral wormen, slakken, pissebedden, oorwormen en duizendpoten. Soms eten ze ook eieren of dode dieren. In de herfst, als er niet meer zoveel insecten zijn, eten ze ook bessen. Als je een egel in je tuin hebt kan je een bakje met water neerzetten. Geef egels nooit melk, want daar krijgen ze diarree van.

Hoe ziet het gebit van een egel eruit?
Mensenkinderen hebben 20 melktanden. Volwassen mensen hebben 32 tanden. Volwassen egels hebben net iets meer tanden dan mensen, namelijk 36. Deze tanden slijten heel snel, omdat egels vaak zand en steentjes binnenkrijgen die aan de slakken en wormen geplakt zitten. Hierdoor zijn bij oudere egels de tanden vaak versleten, afgebroken of zelfs helemaal verdwenen.

Hoe zit het met de zintuigen van een egel?
Egels gaan voor hun voedsel op zoek naar dieren die op en onder de grond leven. Hierdoor kunnen egels veel beter ruiken dan de mens. Hij kan zelfs insecten ruiken die 3 cm onder de grond zitten. Het gehoor van egels is ook heel goed ontwikkeld, maar egels kunnen niet zo goed zien. Gelukkig kan een egel ook heel goed voelen. Aan zijn neus zitten ongeveer 10 snorharen, waarmee hij insecten kan voelen die verstopt zitten tussen de bladeren.

Vijanden van de egel
Een egel kan zich goed beschermen met zijn scherpe stekels. Toch hebben egels in Nederland een aantal vijanden. De das, bunzing, boommarter, vos, hond, havik en oehoe zijn de natuurlijke vijanden, maar de grootste vijand is de mens. In landbouwgebieden worden egels door grote tractoren met maaimachines gedood. Ook in de tuinen van mensen schuilt gevaar. De meeste mensen hebben liever geen slakken in de tuin, omdat die de planten opeten. Daarom worden wel giftige slakkenkorrels in de tuin gestrooid. Ook de egels kunnen deze korrels opeten of de slakken met korrels en al opeten. Zo raken de egels ook vergiftigd. Andere mensen willen de egels juist helpen door melk in de tuin te zetten, als drinken voor deze dieren. Helaas kunnen egels daar niet goed tegen. Hiervan krijgen ze diarree en ze kunnen er zelfs aan sterven. Wil je toch wat voor de egels betekenen dan kan je beter wat kattenvoer of hondenbrokken in de tuin zetten. Als laatste en belangrijkste vijand van de egel is er het verkeer. De egel legt ’s nachts behoorlijke afstanden af. Steeds vaker sterven egels daarbij als gevolg van het steeds drukker wordende verkeer in Nederland (meer wegen en meer auto’s per weg). Hierdoor is de kans dat een egel onder een auto komt steeds groter. Het gebeurt wel 103.000 tot 340.000 keer per jaar dat er een egel wordt overreden.

Taal
De egel in het buitenland, hoe heet hij daar?
Over de hele wereld leven verschillende soorten egels, maar hoe worden ze daar genoemd? Hieronder lees je, voor een aantal in de buurt liggende landen, hoe ze de egel daar noemen:

  • Duitsland: Braunbrustigel
  • Engeland: Hedgehog
  • Frankrijk: Hérisson d’Europe
  • Spanje: Erizo